İŞTAH YÖNETİMİ
Son yıllarda çocuklarda ve yetişkinlerde obezitenin önlenmesi ve tedavisi için iştah kontrolü, önemle üzerinde durulan bir konudur. İştah, birçok seçenek arasından herhangi bir besin veya yiyecekle ilgili hoşlanma-haz alma ve istek değerlerinin göreceli olarak fazla olmasıdır. Son yıllarda iştah kontrolü üzerine yapılan çalışmalar çevresel faktörlerin fizyolojik mekanizmalardan daha etkili olduğunu göstermektedir. Çevresel faktörlerden, gelişen teknoloji ve değişen yaşam koşulları bireylerin enerji tüketiminde artışa ve fiziksel aktivitelerinin azalmasına neden olmaktadır. Çevremizde haz alma ve istek duygularını uyaran lezzetli besinlerin anında ulaşılabilir market raflarında bulunması, sedanter yaşam tarzı ve reklamlar gibi besin arayışı ve besin tercihlerini yönlendiren psikolojik etkenler insanları zaman içinde aşırı besin tüketimi ve obeziteye sürüklemektedir.
Açlık besin alımının uyarılmasında anahtar olarak kabul edilmektedir. Genel olarak açlık, enerji dengesini sağlayan, büyüme, yenilenme ve metabolizmanın sürdürülebilmesi için gerekli olan esansiyel besin öğelerinin vücuda alınmasını sağlayan bir sistemdir. Böyle tanımlanmakla birlikte bazı insanlar kısa süre önce yeterli düzeyde besin tükettikleri halde alışkın oldukları öğün saati geldiğinde, herhangi bir besini gördüklerinde veya arzuladıklarında, bir besinin kokusunu duyduklarında şiddetle besini tüketmek isterler. Ağız içinde besin çiğnenirken besin alımı uyarılır, besinin mide ve barsağa inmesiyle besin tüketme isteği azalır.
Besin alımını etkileyen diğer bir kavram da lezzettir. Lezzet bir besin tüketildikten sonra oluşan memnuniyeti ifade eder. Lezzet her bireye göre değişir. Genel olarak hangi besinin lezzetli olduğu bilinmemektedir. Lezzet besinin tadı, kokusu, dokusu, ısısı, görüntüsü ve tüketirken ağızda çıkardığı sese bağlı olarak değişir. Birey besini lezzetli olarak tanımlıyorsa açlık süreci sonlansa bile tokluk oluşumu gecikir. Besin tercihleri doğuştan olabildiği gibi sonradan da öğrenilir. Çocuklar doğuştan bazı lezzetlere yatkın olabildikleri gibi bazılarından da (acı buruk gibi) hoşlanmazlar. Yapılan birçok çalışmada obez yetişkinler ve çocuklar şekerli ve/veya yağlı besinleri tüketmeyi tercih ederken kilolu ve daha küçük yaştaki çocukların daha az yağlı besinler tükettikleri görülmektedir. Bazı tercihlerin doğuştan geldiği kabul edilmekle birlikte iştah gelişiminde çocuğa sunulan besinler ve öğrenme daha önemli rol oynamaktadır. Literatürde yer alan bilgiler erken dönemde çocukların beslenmesine yapılan müdahalenin 0-2 yaş çocukların besin seçimini değiştirebildiğini göstermektedir. Bu yaşlarda aile içinde sağlıklı besin seçimleri ileri yaşlarda gelişebilecek obeziteyi önlemede en önemli faktördür.